Trong tiếng Trung, cấu trúc câu cơ bản tuân theo một trình tự khá logic, tương tự như nhiều ngôn ngữ khác. Dưới đây là những cấu trúc câu cơ bản nhất:
1. Cấu trúc câu khẳng định:
- Chủ ngữ + Động từ + Tân ngữ
- Đây là cấu trúc cơ bản và phổ biến nhất trong tiếng Trung.
- Ví dụ:
- 我吃饭。 (Wǒ chīfàn.) – Tôi ăn cơm.
- 他喜欢音乐。 (Tā xǐhuān yīnyuè.) – Anh ấy thích âm nhạc.
- 我们学习汉语。 (Wǒmen xuéxí Hànyǔ.) – Chúng tôi học tiếng Trung.
2. Cấu trúc câu phủ định:
- Chủ ngữ + 不 (bù) + Động từ + Tân ngữ
- Để tạo câu phủ định, thêm từ “不 (bù)” trước động từ.
- Ví dụ:
- 我不吃饭。 (Wǒ bù chīfàn.) – Tôi không ăn cơm.
- 他不喜欢音乐。 (Tā bù xǐhuān yīnyuè.) – Anh ấy không thích âm nhạc.
- 我们不学习汉语。 (Wǒmen bù xuéxí Hànyǔ.) – Chúng tôi không học tiếng Trung.
3. Cấu trúc câu nghi vấn có/không:
- Chủ ngữ + Động từ + 不 (bù) + Động từ + Tân ngữ
- Hoặc chỉ cần thêm 吗 (ma) ở cuối câu khẳng định để biến thành câu hỏi.
- Ví dụ:
- 你吃不吃饭？ (Nǐ chī bù chīfàn?) – Bạn có ăn cơm không?
- 你喜欢音乐吗？ (Nǐ xǐhuān yīnyuè ma?) – Bạn có thích âm nhạc không?
- 你学习汉语吗？ (Nǐ xuéxí Hànyǔ ma?) – Bạn có học tiếng Trung không?
4. Cấu trúc câu hỏi có từ để hỏi:
- Chủ ngữ + Động từ + Từ để hỏi + Tân ngữ
- Một số từ để hỏi phổ biến: 什么 (shénme – cái gì), 谁 (shéi – ai), 哪儿 (nǎ’er – ở đâu), 什么时候 (shénme shíhòu – khi nào), 怎么 (zěnme – như thế nào)
- Ví dụ:
- 你吃什么？ (Nǐ chī shénme?) – Bạn ăn gì?
- 他是谁？ (Tā shì shéi?) – Anh ấy là ai?
- 你去哪儿？ (Nǐ qù nǎ’er?) – Bạn đi đâu?
- 你什么时候来？ (Nǐ shénme shíhòu lái?) – Bạn đến khi nào?
- 你怎么去学校？ (Nǐ zěnme qù xuéxiào?) – Bạn đi đến trường như thế nào?
5. Cấu trúc câu miêu tả:
- Chủ ngữ + 很 (hěn) + Tính từ
- Từ “很 (hěn)” được dùng để kết nối chủ ngữ với tính từ, tạo thành câu miêu tả.
- Ví dụ:
- 她很漂亮。 (Tā hěn piàoliang.) – Cô ấy rất đẹp.
- 天气很热。 (Tiānqì hěn rè.) – Thời tiết rất nóng.
- 书很有趣。 (Shū hěn yǒuqù.) – Cuốn sách rất thú vị.
6. Cấu trúc câu với trạng ngữ chỉ thời gian:
- Chủ ngữ + Trạng ngữ chỉ thời gian + Động từ + Tân ngữ
- Trạng ngữ chỉ thời gian thường được đặt trước động từ trong câu.
- Ví dụ:
- 我明天去北京。 (Wǒ míngtiān qù Běijīng.) – Ngày mai tôi đi Bắc Kinh.
- 他昨天买了一本书。 (Tā zuótiān mǎi le yī běn shū.) – Hôm qua anh ấy đã mua một quyển sách.
- 我们现在学习汉语。 (Wǒmen xiànzài xuéxí Hànyǔ.) – Bây giờ chúng tôi đang học tiếng Trung.
7. Cấu trúc câu với từ “在” chỉ vị trí:
- Chủ ngữ + 在 (zài) + Địa điểm + Động từ
- Từ “在 (zài)” được sử dụng để chỉ vị trí hoặc nơi xảy ra hành động.
- Ví dụ:
- 他在学校学习。 (Tā zài xuéxiào xuéxí.) – Anh ấy học ở trường.
- 我在家吃饭。 (Wǒ zài jiā chīfàn.) – Tôi ăn cơm ở nhà.
- 我们在公园玩。 (Wǒmen zài gōngyuán wán.) – Chúng tôi chơi ở công viên.
8. Cấu trúc câu so sánh:
- Chủ ngữ 1 + 比 (bǐ) + Chủ ngữ 2 + Tính từ
- Từ “比 (bǐ)” được sử dụng để so sánh hai đối tượng.
- Ví dụ:
- 今天比昨天热。 (Jīntiān bǐ zuótiān rè.) – Hôm nay nóng hơn hôm qua.
- 他比我高。 (Tā bǐ wǒ gāo.) – Anh ấy cao hơn tôi.
- 这个苹果比那个大。 (Zhège píngguǒ bǐ nàge dà.) – Quả táo này lớn hơn quả táo kia.
Các cấu trúc trên là nền tảng để xây dựng các câu phức tạp hơn trong tiếng Trung. Hiểu và áp dụng đúng các cấu trúc này sẽ giúp bạn diễn đạt một cách chính xác và rõ ràng hơn trong giao tiếp.